هدف اصلی وحدت حوزه و دانشگاه تولید علوم انسانی اسلامی است

حجت‌الاسلام والمسلمین حسام‌الدین خلعتبری؛ رئیس دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره اهمیت وحدت حوزه و دانشگاه و اهداف مطرح شدن این موضوع پرداخت و گفت: وحدت حوزه و دانشگاه مسئله‌ای بسیار مهم است چراکه اساسا آن چیزی که با عنوان علم در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود مبتنی بر برخی مبانی است که پوزیتیویستی یا مادی هستند که البته علومی بی‌تأثیر هم نیستند اما اگر قرار باشد این علوم استفاده بیشتری برای جامعه ما داشته و بومی شوند باید مبتنی بر مبانی فلسفی و دینی ما باشند. بر این اساس است که وحدت حوزه و دانشگاه اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.

 

 

وی با اشاره به برخی موضع‌گیری‌ها در مقابل مطرح شدن بحث وحدت حوزه و دانشگاه افزود: با توجه به اینکه بعضاً دانشمندان دانشگاهی، با مبانی غربی انس‌‌‌هایی پیدا کرده بودند از ابتدای مطرح شدن بحث وحدت حوزه و دانشگاه، مقاومت‌هایی در برابر آن پدید آمد و موانعی را نیز در این زمینه ایجاد کردند اما کسانی‌ هم این فراست را داشتند که اگر این دو نهاد علمی در کنار هم قرار بگیرند تحولی عظیم در جامعه علمی ایران پدید می‌آید.

 

حجت‌الاسلام خلعتبری در پاسخ به این سؤال که در زمینه وحدت حوزه و دانشگاه در چه مرحله‌ای قرار داریم، بیان کرد: این نیاز بایستی در دانشگاه ایجاد شود که با حوزویان در وحدت باشند چراکه بحث وحدت حوزه و دانشگاه، مسئله‌ای ویترینی نیست بلکه امر محتوایی و عمیق است. در راستای تحقق این هدف، پژوهشگاه‌های مختلفی همانند پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر همکاری‌های حوزه و دانشگاه ایجاد شده است. برخی از دانشگاه‌ها هم به این سمت رفته ‌و برنامه‌های راهبردی برای خودشان پیش‌بینی کرده‌اند تا مبانی فلسفی آنها در ارتباط با حوزه‌های علمیه تقویت شود همچنین برخی مسائل به صورت مشترک بین حوزه و دانشگاه در حال حل شدن هستند. برخی از دانشمندان دانشگاهی نیز در حوزه‌های علمیه به تحصیل پرداخته‌اند تا آشنایی بیشتری با دروس حوزوی پیدا کنند و برخی از حوزویان نیز وارد دروس دانشگاهی شده‌اند. چنین کارهایی قطعاً باعث ایجاد زبان مشترک می‌شود.

 

 

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی درباره معنای اصلی وحدت حوزه و دانشگاه گفت: البته بحث وحدت حوزه و دانشگاه در نهایت بدین معنی است که حوزه علمیه، بتواند در مبادی فکری دانشگاه تأثیرگذار باشد و دانشگاه هم علمی مبتنی بر مبانی اسلامی، تولید کند و ذهن و فکر استاد ما مبتنی بر مبانی فکری دینی باشد تا بتواند با چنین نگاهی اقدام به تولید علم کند. البته این پروسه‌ای طولانی است و اگر به شکل هدفمند عمل کنیم یقییناً نتایج بهتری در زمینه وحدت حوزه و دانشگاه خواهیم داشت.

 

وی در پاسخ به این سؤال که وحدت حوزه و دانشگاه چه تأثیری بر بهبود وضعیت علوم انسانی اسلامی دارد، تصریح کرد: اساس کار در زمینه وحدت حوزه و دانشگاه همین است. اگر بخواهیم علم بومی یا اسلامی را ایجاد کنیم باید حوزه و دانشگاه با همدیگر همکاری کنند. بنده علم بومی و اسلامی را به یک معنا در نظر می‌گیرم چون معتقدم هر زیست‌بوم مبتنی بر آراء، اندیشه‌ها و زیرساخت‌هایی است که مردم در آن زندگی می‌کنند بنابراین علوم انسانی باید در زمینه معالجه درد انسان در حوزه‌‌های روانشناسی، حقوق، علوم سیاسی، مدیریت و ... تأثیرگذار باشد و برای رسیدن به این هدف باید دارای مبانی عمیق اسلامی همانند توجه به فلسفه صدرایی باشد چون تا این مبانی فکری محقق نشود اثرات لازم را نخواهد داشت.

 

حجت‌الاسلام خلعتبری افزود: به تعبیر دیگر اگر علوم انسانی ما مبتنی بر مبانی اسلامی نباشد مشکلات این مرز و بوم را حل نمی‌کند بلکه دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی که دارد مبتنی بر برخی مبانی است که متعلق به سرزمین‌های دیگری هستند لذا کسانی‌که زیاد این مطالب را می‌خوانند خیلی دنبال مهاجرت می‌روند. البته در خود غرب هم مباحث فلسفی و انسانی را به میزان زیادی مورد توجه قرار داده‌اند و حتی در دانشگاه‌های فنی نیز این دروس را تدریس می‌کنند اما اینها از مطالبی هستند که در کشور ما چندان مورد توجه قرار نگرفته یا بیان نمی‌شود. 

 

 

وی یادآور شد: انسان موجودی پیچیده و دارای ابعاد گوناگون است و اگر بخواهیم ابعاد مختلف انسان را بفهمیم و برای آن نسخه بنویسیم باید در زمینه‌های انسان شناسی، ارزش شناختی و جهان ‌شناسی، تأملات بیشتری داشته باشیم تا برنامه‌های بهتری ارائه دهیم. در این راستا عالِم دانشگاهی باید مباحث دینی را بیاموزد که البته این کاری طولانی است. همچنین باید توجهی جدی به مباحث میان‌رشته‌ای داشت و پیوستی الهیاتی برای پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری در نظر گرفت تا بتوانیم هدف‌های مناسبی برای جامعه تعیین کنیم.

 

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی گفت: عالِم دانشگاهی ما می‌تواند نظر یک اندیشمند مسلمان همانند مرحوم علامه طباطبایی را در حوزه‌های جهان شناسی و انسان شناسی، به عنوان مبنای فکری خودش قرار دهد و بر اساس آن، علم را مدون کند. قطعاً علمی که اینگونه ایجاد شده باشد برای جامعه مفید خواهد بود.